Czy zachowanie głównego bohatera z filmu „Dzień świra” jest Ci znajome? Czy wychodząc z domu po kilka razy wracasz się sprawdzając, czy na pewno zamknąłeś drzwi, a przy tym odprawiasz rytuał liczenia? Czy nie potrafisz zasnąć póki rzeczy na stole nie stoją w tylko Tobie znanym porządku, symetrycznie?
Prawdopodobnie cierpisz na zaburzenia obsesyjno- kompulsywne. Jeśli myślisz, że tylko Ty masz na taką przypadłość to powinieneś wiedzieć, że rozpowszechnienie zaburzeń obsesyjno- kompulsyjnych w społeczeństwie sięga około 2,5% populacji. W przypadku, gdy zaburzenie to występuje w rodzinie, ryzyko jego rozwoju jest większe i sięga nawet 9–10%.
Zaburzenie obsesyjno- kompulsyjne (inaczej: nerwica natręctw, zespół anankastyczny, nerwica anankastyczna, [obsessive-compulsive disorder – OCD])
Zaburzenie to składa się z dwóch elementów:
Obsesji, czyli natrętnych myśli, które są przeżywane przez pacjenta jako „wstydliwe”, „nielogiczne”, „niechciane”. Mimo tego, że pacjent uznaje je za bezsensowne lub niepotrzebne, nie potrafi się od nich powstrzymać. Próba powstrzymania natrętnych myśli powoduje wzrost lęku. Reakcjami na obsesje są kompulsje, czyli rytuały, dzięki którym pacjent odczuwa ulgę. Polegają one np. na myciu rąk, sprawdzaniu, liczeniu, modlitwie, układaniu przedmiotów wg określonego porządku.
Zaburzenie obsesyjno- kompulsyjne w znacznym stopniu uniemożliwia normalne życie.
Jakość obsesji i kompulsji może się zmieniać w ciągu życia. Jedne mogą zanikać, a inne się pojawiać. Zawierają jeden lub kilka aspektów:
- nawracającą niepewność co do prawidłowego wykonania czynności pomimo wielokrotnego sprawdzania, np. niepewność czy drzwi zostały zamknięte, kurki z wodą zakręcone, czy przedmioty zostały ułożone właściwie, a ręce właściwie umyte;
-
natrętne myśli o bluźnierczym lub wulgarnym charakterze, które zwykle nasilają się w miejscach czy sytuacjach, w których ich obecność jest uznawana za coś nieprzyzwoitego (np. obsesje o tematyce seksualnej pojawiające się w kościele, przy modlitwie, spotkaniach rodzinnych itp.);
-
ciągłe, wielogodzinne analizowanie, „przeżuwanie” jednego tematu, które nie prowadzi do żadnych wniosków i uniemożliwia podjęcie decyzji. A nawet jak decyzja zostanie podjęta, to jej zasadność jest podważana, pojawiają się wątpliwości i poczucie popełnienia błędu.
-
natrętne myśli, by zrobić rzecz kompromitującą lub zachować się agresywnie wobec osób bliskich, np. uderzyć matkę, kopnąć dziecko. Nigdy nie dochodzi do realizacji tych myśli, jednak silny lęk przed zrobieniem tego powoduje próby zapobieżenia tej sytuacji;
Poniżej przedstawione są przykłady pytań z Inwentarza Zaburzeń Obsesyjno- Kompulsywnych opracowanego w Maudsley Hospital w Londynie, który pozwala ocenić, czy dana osoba cierpi na OCD.
Element zaburzeń obsesyjno- kompulsywnych Odpowiedź w przypadku zaburzeń
CZYSTOŚĆ
- Nie dbam przesadnie o czystość.
prawda/fałsz - Unikam publicznych telefonów z obawy przed zarażeniem się.
prawda/fałsz - Mogę bez wahania korzystać z dobrze utrzymanych ubikacji.
prawda/fałsz - Poranne mycie zabiera mi mnóstwo czasu.
prawda/fałsz
SPRAWDZANIE
- Często muszę sprawdzać niektóre rzeczy (kurki od gazu i wody, zamknięcie drzwi) więcej niż jeden raz.
prawda/fałsz - Nie czytam wiele razy własnych listów przed wysłaniem.
prawda/fałsz - Często mam natrętne myśli i trudno mi się ich pozbyć.
prawda/fałsz
WĄTPLIWOŚCI
- Mam bardzo rygorystyczne sumienie.
prawda/fałsz - Zwykle mam wiele wątpliwości przy wykonywaniu codziennych czynności.
prawda/fałsz - Żadne z moich rodziców nie było bardzo surowe, gdy byłem dzieckiem.
prawda/fałsz
Źródło: Rachman, Hodgson, 1980.
Jeśli na większość pytań odpowiedziałeś twierdząco, to nie oznacza to, że musisz podjąć leczenie.
Jeżeli jednak powyższe objawy są dla Ciebie uciążliwie i uniemożliwiają Ci prawidłowe funkcjonowanie w życiu codziennym, to możesz przyjść na konsultację.